Adenoidlər ağızda yerləşən bademciklərdir. Bunlar lenfosit istehsal edə bilir və körpənin nazofarenksini infeksiyalardan qorumağa kömək edir. Bəzən bademciklər qeyri-adi dərəcədə böyüyə və iltihablana bilər. Bu vəziyyətdə bir KBB müayinəsi və vaxtında müalicə tələb olunur.
Adenoidlərin iltihabına səbəb olan nədir?
Adenoidlər nazofarengeal bademciklərdir. Onların iltihabı əsasən yalnız uşaqlarda olur. Bunun səbəbi, yetkinlərin ya çox kiçik ölçülərə sahib olması, ya da tamamilə atrofiyasıdır. Uşaqlarda isə immunitet sistemində hələ yetişməmiş artan bir yük var və badamcıqlar bədənə nazofarenks yolu ilə daxil olan virus və bakteriyalarla mübarizə aparmağa kömək edir.
Aşağıdakı səbəblər iltihabın görünüşünə və adenoidlərin çoxalmasına təsir göstərir:
- İrsi meyl. Uşağın endokrin və lenfatik kimi sistemlərinin strukturundakı genetik pozğunluqlar nəticəsində müəyyən bir müddətdə bademciklərin böyüməsi baş verir. Bu patologiyanın genetik səbəbləri varsa, xəstəlik ümumiyyətlə lenfatik diatez və ya lenfatizm adlanır. Adenoidlərlə əlaqədar problemlərə əlavə olaraq, tiroid bezinin pozğunluqları və azalmış aktivliyi də müşahidə edilə bilər. Uşaq apatiya, süstlük və ödemdən əziyyət çəkə bilər və artıq çəki ola bilər.
- Hamiləlik dövründə patoloji və doğuşdakı ağırlaşmalar. Bademciklerdəki iltihablı proseslər, 7-9 mamalıq həftəsində hamilə bir qadın tərəfindən ötürülən virus xəstəliklərindən təsirlənə bilər. Hamiləliyin istənilən vaxtında antibiotik və digər dərmanların qəbulu da buna səbəb ola bilər. Ayrıca, həkimlər adenoidlərin iltihabı və doğuş zamanı hipoksiya və ya asfiksiya ilə əlaqəni müşahidə edirlər.
- Erkən yaşda xəstəliklər. Tez-tez SARS nəticəsində bademciklər bir çox patogen bakteriya ilə toxumlanır. Toxunulmazlığın azalması və davamlı hücumları fonunda adenoidit müşahidə edilə bilər. Bundan əlavə, yoluxucu xəstəliklər, xüsusən də qırmızı atəş, difteriya, qızılca və göy öskürək nəticəsində bir uşaq ikinci dərəcəli böyümə və badamcıqların iltihabı ilə qarşılaşa bilər.
- Bademciklerin iltihabı, aşılardan sonra immunitet sistemindəki stressin artması ilə nəticələnə bilər. Bu səbəbdən aşılamadan əvvəl körpənin tamamilə sağlam olması çox vacibdir.
- Sağlam olmayan qidalarla qidalanma: şirniyyatları çox yemək və ya çox miqdarda kimya ehtiva edən qidalar yemək də adenoiditin əmələ gəlməsinə təsir göstərə bilər.
- Bademcikler də əlverişsiz bir mühit nəticəsində iltihablana bilər. Ancaq meqapolisdəki valideynlər üçün bir uşağı çirkli havadan qorumaq çətindirsə, evi daim tozdan və kirdən təmizləyərək kövrək bir cəsədin yükünü azaltmaq o qədər də çətin deyil. Məişət kimyəvi maddələrinə də diqqət yetirməlisiniz. Bu, iltihabın başlanğıcını da təsir edə bilər.
Valideynlərdən biri və ya uşağın özündə bir şeyə qarşı allergiya varsa, adenoidlərin iltihablanma ehtimalı artır.
Adenoidlərin iltihab əlamətləri
Bademciklərin iltihabının əsas simptomu, heç bir səbəb olmadan burunla nəfəs almağın pozulmasıdır. Bu simptom mütəmadi olaraq müşahidə edilməlidir. Valideynlərin iltihab dərəcəsinin həkim tərəfindən qiymətləndirildiyini anlamaları vacibdir. Bu adenoiditdirsə və yüngül iltihab müşahidə olunursa, problem konservativ şəkildə həll edilə bilər. Ancaq uşağın bademcik hipertrofiyası varsa, böyük ehtimalla cərrahi müdaxilə tələb olunur.
Buna görə vaxtında bir qulaq-burun boğaz həkiminə müraciət etmək çox vacibdir. Axı, müəyyən bir müalicə növü təyin edən bu həkimdir.
Tənəffüs pozğunluqlarına əlavə olaraq, uşaqda iltihablı bademciklərin diaqnozunu qoymağa kömək edən aşağıdakı əlamətlər ola bilər:
- Pis yuxu. Bir uşaq, yaşından asılı olmayaraq, tez-tez gecə oyanıb ağlaya bilər. Valideynlər də xoruldama və şişkinlik eşidə bilər. Ancaq ən təhlükəli simptom, boğulma hücumlarına qədər yuxu zamanı tənəffüs çatışmazlığı ola bilər. Bu cür simptomlar körpələrdə xüsusilə təhlükəlidir.
- Adenoidlərin həddindən artıq böyüməsi nəticəsində körpədə quru tip bir öskürək və ağız boşluğunda quruluq hissi ola bilər. Yaşlı uşaqlarda səsdəki burun tonunu və tembrin dəyişdiyini görə bilərsiniz.
- Uşağın iştahı nəzərəçarpacaq dərəcədə azalır. Ümumi zəiflik və süstlük görünür. Şıltaqlıq və artan qıcıqlanma qeyd edilə bilər.
- Nazofarenks və qulağı birləşdirən kanalın badamcıqların böyüməsi səbəbindən tıxanması nəticəsində qulaqda problemlər müşahidə oluna bilər. Xüsusilə, uşağa tez-tez otitis media və ağrı diaqnozu qoyulur. Uşağın eşitmə qabiliyyəti bir qədər azala bilər.
- Baş ağrısı.
- Nazofarenksin tez-tez xəstəlikləri.
Bademciklerin böyüdüyü üçün nəfəs alma mexanizmi tamamilə dəyişir. Uşaq praktik olaraq burnundan nəfəs ala bilmir. Ağızdan nəfəs alarkən nəfəs burun nəfəs aldığı qədər dərin deyil. Nəticədə ağciyərlərin ventilyasiyası kifayət deyil. Uşaqda beyində hipoksiya və oksigen çatışmazlığı inkişaf edir.
Hipoksiyanın nəticəsi olaraq uşaq məlumat qəbul etmə və əzbərləmə problemi ilə qarşılaşa bilər. Məktəbdəki qiymətlər bir qədər düşə bilər.
Uşaqlarda adenoidlərin mərhələləri
Bir çox ölkədə adenoidlərin iltihabı ümumiyyətlə 4 mərhələyə bölünür. Rusiyada yalnız üç mərhələ var. Ən sonuncusu sadəcə 3 və 4-ü birləşdirdi.
Adenoidlərin iltihab prosesinin 1 dərəcəsi uşağın nazofarenksinin bütün boşluğunun 1/3-dən çox olmaması ilə xarakterizə olunur. Semptomlar yalnız körpə yatay vəziyyətdə olduqda ortaya çıxır.
İltihabın 2-ci dərəcəsində bademciklər daha güclü böyüyür. Nazofarenksin boş yerinin yarısını üst-üstə düşürlər. Eyni zamanda, uşağın tənəffüsü həm gecə, həm də gündüz çətindir.
3-cü sinifdə adenoidlər kursu tamamilə və ya demək olar ki, tamamilə bloklayır. Uşaq burundan nəfəs ala bilmir.
Fəsadlar
Bir uşağın bademciklərinin böyüməsi nəticəsində adenoidit baş verə bilər. Semptomlar burada adenoidlərin iltihabından daha çox özünü göstərir. Aşağıdakı adenoidit əlamətləri də əlavə olunur:
- Şişkin limfa düyünləri.
- Bədən istiliyində ümumi artım.
- Burun keçidlərindən bəlğəmin axması ARVI ilə olduğu kimi mümkündür.
- Ümumi zəiflik və süstlük.
Bəzən adenoidit kəskin bir viral infeksiya zamanı baş verir. Sonra iki xəstəliyin simptomları qarışır. Ancaq ARVI keçdikdən sonra adenoidlər yenidən standart ölçüsünə enə bilər.
İltihablı adenoidlərin düzgün və ən əsası vaxtında müalicəsi yoxdursa, uşaq aşağıdakı fəsadlarla qarşılaşa bilər:
- İltihab xarakterli tənəffüs yollarının xroniki xəstəlikləri.
- Adenoid üz, uşağın skeletinin üz bölgəsindəki patoloji bir deformasiyadır.
- Eustaki tüpünün adenoidlərlə bağlanması və orta qulağın ventilyasiyasının pozulması səbəbindən eşitmə itkisi. Orta qulağın ikitərəfli, birtərəfli irinli və ya kataral otitis media hallarında artım ola bilər.
- Danışıq pozulmuş ola bilər.
- Tez-tez kəskin respirator infeksiyalar.
- Sinə skeletindəki deformasiya. Körpənin sözdə "toyuq döşü" ola bilər.
Uşaqlarda adenoidlərin müalicəsi
Yalnız iltihabın dərəcəsini təyin etmək üçün bir mütəxəssis tərəfindən araşdırıldıqdan sonra forma və komplikasiyanın olması müalicəyə başlaya bilər. Adenoidlərin müalicəsi üçün bir sıra tədbirlər istifadə olunur. Fizioterapiya prosedurlarının əlavə edilməsi ilə bəlkə də dərman müalicəsi. Bəzi hallarda bademcikləri çıxarmaq üçün bir cərrahın cərrahi müdaxiləsi də lazımdır.
Dərman müalicəsi
Bu müalicə növü, badamcıqların iltihabının birinci və ikinci dərəcəsində əlverişli bir nəticə verəcəkdir. Uşaqda davamlı bir burun nəfəsi pozğunluğu olmamalıdır. Üçüncü dərəcə iltihab üçün dərmanlarla müalicə yalnız uşağın bir adenotomiya üçün əks göstərişləri olduqda vacibdir.
Dərmanlar şişkinliyi azaltmaq, iltihabı aradan qaldırmaq, uşağı burun və bəlğəmdən azad etmək və burun nəfəsini bərpa edəcək şəkildə seçilməlidir. Körpənin toxunulmazlığını gücləndirmək də vacibdir.
Bademciklerin iltihabının müalicəsi üçün aşağıdakı dərman qrupları istifadə olunur:
- Antihistamin tabletləri və damcıları.
- Antiinflamatuar burun hormonal dərmanlar.
- Burun keçidlərinə vazokonstriktor düşür.
- Yerli antiseptiklər.
- Salin və salin məhlulları.
- İmmunostimulyatorlar və vitamin kompleksləri.
Bəzi hallarda, adenoidlərin iltihabını müalicə etmək üçün həkimlər tərəfindən homeopatik dərmanlar təyin edilir. Ancaq əksər hallarda yalnız profilaktika və ya iltihabın birinci dərəcəsində kömək edə bilərlər. Adenoidləri müalicə etmək üçün aşağıdakı dərmanlar istifadə olunur:
- Euphorbium compositum.
- İş körpə.
- Tuya-GF.
- Adenosan.
Fizioterapiya
Bademciklərin iltihablanma prosesində dərmanların təsirini yaxşılaşdırmaq üçün fizioterapiya birlikdə istifadə olunur.
Çox vaxt həkimlər lazer terapiyası təyin edirlər. Kurs 10 seansdan ibarətdir. Ayrıca, mütəxəssislər UV radiasiya, ozon terapiyası, UHF və elektroforez təyin edə bilərlər.
Bundan əlavə, adenoid iltihabı olan uşaqlar üçün tənəffüs hərəkətləri, klimatoterapiya və spa müalicəsi tövsiyə olunur.
Cərrahiyyə
Burun tənəffüsünün mümkünsüzlüyü nəticəsində uşağın həyat keyfiyyəti pisləşirsə, 3-cü dərəcəli iltihab üçün təyin edilir. Ayrıca, dərman müalicəsi uzun müddət müsbət nəticələrə gətirib çıxarmamışsa, adenotomiya təyin edilir.
Bir uşağın qan xəstəlikləri, ürək-damar sistemində ağır patologiyalar, planlı aşılardan sonra, damağın anadangəlmə anomaliyaları və qrip epidemiyası zamanı əməliyyat aparılmır.
Adenotomiya qısa müddətli ümumi anesteziya altında aparılır ki, bu da uşaqdakı psixoloji stresi xeyli azalda bilər.
