Uşaq məktəblə əlaqəli yeni bir mərhələyə qədəm qoyanda qismən müstəqil bir həyata başlayır. Uşaq qərar qəbul etməyi, seçim etməyi, gündəlik iş qurmağı, öz planına uyğun yaşamağı öyrənir. Tələbənin necə öyrənəcəyi birbaşa özünə hörmətindən asılıdır.
Təlimin effektivliyi tələbənin özünə hörmətinin yüksək və ya aşağı olmasından asılıdır. Önəmli olan uşağın özünü necə qəbul etməsi və başa düşməsidir. Bir şagird utancaqdır və fikirlərini söyləməkdən qorxursa, sinifdə cavab verməkdən utanır və bununla da müəllim qarşısında pis bir ad qazanır.
Özünə hörmətin aşağı olması uşağın öyrənməyə marağını itirməsinə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, bir təhsil müəssisəsinə getmək istəməməsi ola bilər.
Şübhəsiz ki, belə bir vəziyyətdə bir uşağın əməyinə görə qiymətləndirilməsi və təriflənməsi vacibdir. Müəllim gənc bir tələbə üçün bir səlahiyyətdir. Müəllim şagirdin səylərini qiymətləndirirsə, uşağın özü haqqında düşüncəsi yüksəlir, iş qiymətləndirilməz qalırsa, azalır.
Kiçik şagirdlər üçün müəllimin və valideynlərin qiymətləndirməsi vacibdir. Tez-tez olur ki, bir uşağın özünə hörməti çox qiymətləndirilir və ya aşağı düşür. Bu vəziyyətdə, uşaq biliklərini və davranışlarını obyektiv qiymətləndirə bilməz, bu sualı tamamilə bir yetkinə etibar edir
Əsasən şagirdin özünə hörmətini müəllim formalaşdırır. Ancaq sinifdə inkişaf edən əlaqələrə laqeyd yanaşmayın. Beləliklə, ətraf mühit bütövlükdə uşağın inkişafına da təsir göstərir.
Bundan əlavə, uşağın özünə hörmətinin formalaşması üzərində iş tamamilə müəllimə həvalə olunur. Hələ özünü sübut edə bilməyən uşaqları görməməzlikdən gəlməməlidir. Şagirdə belə bir vəziyyətdə kömək etmək, onu müxtəlif problemlərin həllinə yönəltmək lazımdır.
Məktəbdə bir psixoloqun işi çox vacibdir. Bu şəxs sinifdəki vəziyyəti və hər bir şagirdin şəxsiyyətinin inkişafını ayrı-ayrılıqda izləməlidir.
Bu vəziyyətdə psixoloq bir çox aktiv oyunlar, birgə söhbətlər, dərsdənkənar saatlar keçirir, bacarıqlarını və özlərini göstərə bilməsi üçün uşaqları standart olmayan vəziyyətlərə salır.
Problemlərin yaxşı bir həlli bütün sinfi müəyyən yerlərə və ya təbiətə çıxmaqdır. Hər bir uşağa yerinə yetirmək üçün bir tapşırıq verilir. Ancaq uşaq üçün bir şey nəticə vermirsə, onu danlamayın. Əksinə, uşaq yardım və dəstək gözləyir. Bir sinif toplayıb, uğursuz bir uşağa kömək etməyə dəvət etməliyik. Əsas odur ki, ona kifayət qədər səy göstərsəniz, uğur qazanacağına inamını aşılamaqdır.
Bundan əlavə, bu cür tədbirlərdə uşaqlar birləşir, bir-birlərinə daha yaxın olur, ümumi mövzular tapır və ünsiyyətə başlayırlar. Müəllimin daha tez-tez komandanı toplamaq üçün müxtəlif tədbirlər təşkil etməsi lazımdır. O zaman tələbənin özünə hörməti adekvat olacaqdır.
Bir komandadakı bir uşaq alçaldılırsa, inciyirsə, inkişafına və özünü ifadə etməsinə icazə verilmirsə, o zaman özünə hörməti aşağı olur. Ancaq uşaq çox təriflənirsə, onda özünə hörmət yüksək və bəzən qərəzli olur. Bu cür uşaqlar özlərini xüsusi hesab etdikləri üçün lider olurlar, qalan şagirdlər isə liderlərini izlədikləri kimi davamçı olurlar.
Belə bir vəziyyətə yol verilməməlidir. Tələbənin özünü qiymətləndirməsi adekvat olmalıdır. Qabiliyyətlərini kiçiltməsi və ya şişirtməsi qəbuledilməzdir. Bu baş verərsə, uşaq məktəb psixoloqu ilə söhbətə göndərilməlidir.
Bu vəziyyəti uşağın hələ dialoqa getdiyi vaxtda düzəltmək lazımdır. Vəziyyəti sonradan dəyişdirmək demək olar ki, mümkün olmayacaq.
