Kiçik uşaqlar normal zehni inkişaf üçün geniş bir duyğuya ehtiyac duyurlar ki, bu da həm müsbət, həm də mənfi bir sıra xarici faktorlardan təsirlənir. Körpənin dünyası, ilk növbədə, valideynlər olduğundan, körpənin yaşadığı bütün duyğulardan onlar cavabdehdirlər.
Təəssüf ki, bütün valideynlər bir uşağı böyütmək üçün özlərini inkişaf etdirməyə çalışmırlar. Nəticədə, praktik olaraq heç bir qadağanın olmadığı, böyüyən körpə tam hərəkət azadlığı əldə edir və valideynlərini şıltaqlıqlarına tabe etməyə başlayır.
Valideynlərin onu ailənin mərkəzinə yerləşdirmək istəyi uşağın zehni inkişafına mənfi təsir göstərəcəkdir. Bu cür uşaqlar başqasının daxili dünyasını anlamayan eqoistlər kimi böyüyürlər.
Valideynlər cəmiyyətin gələcək bir üzvünü böyüdərkən hansı səhvlər edə bilər?
- İlk səhv, uşağa qulluq etmək və hər şeydən qorumaq arzusudur. Bu cür analar və babalar ilk ağlama səslərində uşağa başla tələsirlər, tez-tez qidalanmadığından qorxaraq çox yeməyə çalışırlar. Payız və qışda ehtiyacsız olaraq isti paltar geyinirlər, uşağın çoxdan özünün edə bildiyi (və etməsi lazım olan) bir çox vəzifəni öz üzərlərinə götürürlər. Gələcəkdə bu cür valideynlər onun kim olacağına və kimlə evlənəcəyinə qərar verəcəklər. Nəticə nədir? Zəif iradəli, zəif bir vızıltı və ya əksinə, aqressiv bir şəxsiyyət yetişir. Həm bu, həm də başqa bir şey - təhsildə bir boşluq.
- İkinci səhv bəyənməməkdir. Öz övladlarına qarşı bu münasibətin səbəbi, tərbiyə, istənməyən hamiləlik və müxtəlif patologiyalı uşaqların dünyaya gəlməsi məsələlərində valideynlərin gəncliyi və yetkin olmaması ola bilər. Belə hallarda körpə hamıdan ayrılır, özünə qapanır, ailədə özünü artıq hiss edir.
- Üçüncü səhv Spartalı tərbiyədir. Valideynlərin meqa tələbi, çoxsaylı qadağalar uşaqlar və onların valideynləri arasında böyük bir divar qurur ki, bu daima aradan qaldırmaq olmur.
- Dördüncü problem, valideynlərin zarafatları bağışlaya bilməməsidir. Pis əməli izləyən cəza problemi tamamilə həll etmir. Uşaq guya bağışlanır, amma ilk fürsətdə xatırlayırlar və qınamağa başlayırlar. Xatırladaq ki, cəza seçərkən uşağın yaşı nəzərə alınmalıdır.
Uşaqların böyüdüyü mühit emosional olaraq doymuş olmalıdır (az miqdarda), qıcıqlandırıcıları (sərxoşluq, valideynlərin alkoqolizmi, davamlı qalmaqallar) istisna etməli və dostluq, hörmət və məhəbbətə söykənməlidir.
