Demək olar ki, hər hansı bir insanın həyatında, sevilən birinin ölümü barədə bir uşaqla danışmaq olub-olmadığı sualları ortaya çıxır. Deyiriksə, necə və nə vaxt? Uşağın psixikasını zədələməmək üçün hansı sözləri seçmək lazımdır?
Psixoloqlar birmənalı olaraq bunun lazım olduğunu düşünürlər. Əgər bunu gizlətməyə çalışarsan, onda uşaq gec-tez yenə də başqasından öyrənəcək və ya təxmin edəcək və bu, valideynlərlə münasibətlərdə mənfi olacaqdır. Uşaq aldadılmamalıdır, əks halda valideynlərə olan etibar itiriləcəkdir. Və sonra uşaqlar həqiqətən yetkinlərin vəziyyətini hiss edirlər. Və bir yetkin itki yaşayırsa, uşaq bir şey olduğunu başa düşür və səbəbini anlaya bilməyəcəyindən əsəbiləşməyə başlayır.
Ən qısa zamanda uşağa ölüm barədə məlumat vermək lazımdır. 7 yaşınadək bir uşaq ölümün əbədi olduğunu hələ də tam olaraq anlaya bilmir. Uşaqlar böyüklər qədər uzun və dərindən yaşamağı bilmirlər. Buna görə də uşaqları dünyagörüşü ilə xəbər alacaqlar. Uşağa ölümün nə olduğunu izah etməyə dəyər. Bu izahatın nə olacağı böyüklərdən asılıdır. Öz ölüm ideyalarından (ateist və ya dini). Məlumat dozada verilməlidir, ancaq suallarınız varsa, mümkün qədər dəqiq və asanlıqla cavablandırmağa çalışın. Unutmayın ki, bir uşaq heç bir şey istəmirsə, bu onun narahat olmadığı anlamına gəlmir. Yalnız şüuruna onun üçün yeni bir anlayış - ölüm qoymağa çalışır.
Ancaq uşağı cənazəyə aparmaq lazım olub-olmadığı əsas məsələdir. Buna qəti cavab yoxdur. Məncə, uşağı götürməmək, cənazəyə yalnız böyüklərin getdiyini izah etmək daha yaxşıdır. Ancaq sonradan uşağı qəbiristanlığa aparmaq və dəfn olunduğu yeri göstərmək lazımdır.
Unutmamalıyıq ki, uşağın yaşadıqlarına və duyğularına haqqı var. Xahiş edirəm bunu başa düş. Ona hisslərini ifadə etmək imkanı verin. Uşaqlar hər şeyi böyüklərdən öyrənirlər. Buna görə də, yalnız uşağın bu andakı davranışı deyil, yetkin yaşdakı kədərə münasibət də ailənin kədər yaşadığı müddətdə necə davranacağından asılıdır. Əgər böyüklər dəhşətli bir şey olmadığı kimi davranırlarsa, uşaq bu vəziyyətdə tam olaraq bu davranışı öyrənəcək və böyüklər, əksinə, çox gərgin hisslər yaşayarlarsa, uşaq qorxa bilər və gələcəkdə bu şəkildə davranacaq. Buna görə uşağınıza yaşadıqlarınız barədə danışmaqdan və kədərinizi göstərməkdən utanmamalısınız, sadəcə uşağın diqqətini davamlı olaraq buna yönəltməyin. Axı, həyat davam edir və özünüzü bir yerə toplayıb davam etməlisiniz. Yetkinlər yalnız özləri üçün deyil, övladlarının xoşbəxt həyatı üçün də məsuliyyət daşıyırlar.
