Heç vaxt qorxu yaşamamış bir uşaq belə tapmaq çətindir. Bu normaldır hər yaş üçün ən çox görülən qorxuların tipik bir dəsti var. Bəs niyə uşağın yaşından kənara çıxan və aylarla, hətta illərlə davam edən qorxular ortaya çıxır?
Qorxu həyatı təhdid edən (real və ya xəyali) psixoloji və fizioloji reaksiyaların birləşməsidir. İnsan qorxduğu zaman bədənində kəskin fizioloji dəyişikliklər olur: nəbz və tənəffüs daha tez olur, tərləmə artır, qan təzyiqi yüksəlir və mədə şirəsi ifraz olunur.
Qorxunun mərkəzində özünü qoruma instinkti dayanır: bizə düzəlməz zərər verə biləcək şeylərdən qorxuruq. Əlbəttə, qorxular həmişə haqlı deyil və həqiqətən sağlamlığımızı və ağlımızı təhdid edir. Niyə erkən uşaqlıqda belə, tamamilə təhlükəli olmayan şeylərdən / canlılardan qorxmağa başlayırıq?
Uşaqların qorxusu iki yolla formalaşa bilər: həqiqi bir təhlükə vəziyyətində və ya digər insanlarla ünsiyyət prosesində. Həyat müddətində uşaq travmatik vəziyyətlər sahəsində öz fərdi təcrübəsini qazanır. Yıxılma, yanma, böyük bir heyvana baxanda qorxmaq, xəstəlik və s. Bu vəziyyətdə uşaq həqiqətən təhlükə altındadır; bu vəziyyətlərin həyati təhlükə ola biləcəyini anlayır və həqiqi qorxu meydana gəlir. Xəyali qorxu, bir qayda olaraq, böyüklər tərəfindən müxtəlif ədəbi ifadələrin və ya xəbərdarlıqların diqqətsiz istifadəsi nəticəsində yaranır: "yıxsan zərər verəcək!", "Sıyıq yeməsən, pis bir canavar gələcək!" və s. Artan narahatlığı olan bir uşaq hər şeyi sözün əsl mənasında və ürəyinə çox yaxındır. Həqiqətən hansısa dəhşətli xəyali canavarın gəlib həyatını təhdid edəcəyini düşünəcəkdir. Uşaqlıq fobiyaları belə formalaşır.
Bu cür ifadələrə əlavə, qorxunun formalaşmasına, bir uşağın yanında böyüklərin narahat söhbətləri təsir göstərir. Valideynlər arasında çəkişmələr, qalmaqallar, müxtəlif problemlərlə bağlı söhbətlər uşağın ətraf aləmini qəbul etməsinə təsir göstərir. Fobiyaların yayılmış başqa bir səbəbi də filmlərdir. Valideynlər uşağın nə qədər və hansı proqramlara baxdığına nəzarət etməlidir.
Valideynlərin vəzifəsi uşağın narahatlığını və qorxusunu hiss etmək və bütün səylərini xəstəliyi aradan qaldırmaq üçün yönəltməkdir.
